Verborgen gevechten in Iran

Iran staat niet bekend als vrouwvriendelijk land, maar zelf heb ik niks gemerkt van de vrouwonvriendelijkheid, toen ik alleen door het land reisde. Overal werd ik hartelijk ontvangen en geholpen. Ik ging bijna denken dat het allemaal wel meeviel. Tot ik het verhaal van Laleh hoorde. Haar verhaal maakte me pijnlijk duidelijk welke obstakels een meisje, met westerse ideeën, in Iran tegenkomt. Dit is het verhaal van een meisje en haar gevecht in Iran.

Een Couchsurfing ontmoeting

Het was een zonnige middag toen ik Laleh ontmoette op het grootste plein van Isfahan. Twijfelend lachte ze naar me, niet helemaal zeker of ze de juiste persoon voor zich had. Ze had gereageerd op mijn Couchsurfingbericht. Ze kon me helaas geen slaapplaats aanbieden, maar ze wilde me graag de stad laten zien. Ik ging meteen op haar uitnodiging in.

Onder het genot van een kopje mierzoete thee begonnen we te praten. Open vertelt Laleh over haar zusje, dat tevens haar beste vriendin is, over haar studie als software-engineer en over haar liefde voor China. Door haar interesse in software spendeert ze veel tijd op internet, waar ze in contact komt met mensen van over de hele wereld. Zo raakt ze bevriend met een aantal Chinezen, eentje wordt zelfs haar vriendje. Ze bespreken niet alleen computersoftware, maar ook politiek, geloof en gewoontes.

De invloed van de buitenwereld

Door haar buitenlandse vrienden kreeg ze een andere kijk op Iran en op de wereld. Ze begon vrijer te denken. Religie werd minder belangrijk voor haar en ze wilde haar hoofddoek losser gaan dragen, omdat ze het nut er niet meer van inzag. Dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Het bracht haar in grote problemen met haar familie. Haar ouders verboden het, dwongen haar om de hijab (een hoofddoek die strak om het hoofd zit) te dragen en ze kreeg huisarrest. Weken mocht ze het huis niet uit, omdat ze niet gehoorzaam was. Stug bleef ze volhouden, ondanks de straffen die haar ouders haar oplegden. Na maanden stemden haar ouders in, zolang ze de hijab maar droeg als haar streng gelovige oom op visite kwam. Haar ouders wilden hun gelovige familie niet voor het hoofd stoten, zeker niet omdat ze zelf ook niet achter de verandering stonden. Laleh ging akkoord, opgelucht dat ze de discussie gewonnen had, want zo voelde het voor haar. In plaats van een zwarte hijab, draagt ze nu een gekleurde doek die losjes op haar haren ligt, behalve wanneer haar oom langskomt.

Terwijl ik naar haar verhaal luister, krijg ik steeds meer bewondering voor haar. Wat moet ze sterk zijn om tegen haar ouders en het heersende systeem in te gaan. Ik reis in mijn eentje de wereld rond en ben onafhankelijk, zij moet vechten om een stukje haar te mogen tonen. Wat een verschil!

Maar de stap die ik bewonderingswaardig vind, werd door haar vriendinnen minder gewaardeerd. Door haar moderne visie raakte ze Iraanse vriendinnen kwijt. Ze zaten niet meer op één lijn, waardoor ze nog meer tijd met haar onlinevrienden spendeerde. Ondertussen kwamen haar ouders erachter dat ze een vriendje had. Ze keurden het af en drongen aan op een huwelijk. Samen met haar moeder ging ze naar China, om haar vriendje, die intussen haar verloofde was, te bezoeken.

China versus Iran

In China vond ze wat ze thuis niet had: vrijheid. Wij zouden China niet snel met vrijheid associëren, maar als je uit Iran komt, ligt dat anders. Ze hoefde haar hoofddoek niet om en ze kon een shirtje dragen. Ze kon een-op-een met mannen praten en op date met haar verloofde! Er waren gemengde feesten en er mocht zelfs gedanst worden. Ze voelde zich op haar plek. Hier zag ze zichzelf wel wonen, zich verder ontwikkelen als software-engineer, zonder beperkingen. Haar verloofde dacht daar helaas anders over en de verloving werd verbroken. Maar de dromen van Laleh veranderden niet.

Eenmaal in Iran ging ze zelfs Chinese les volgen om haar plannen te verwezenlijken. Verder stortte ze zich op haar studie en haar onlineleven. Daar leerde ze de Zweedse Sven kennen. Ze wordt serieus wanneer ze over hem begint te praten. ‘Hij heeft mijn hart gebroken’, zei ze zachtjes. Ik zie tranen in haar ogen verschijnen.

Geen goed einde

Ze hadden elkaar via Couchsurfing ontmoet en het klikte meteen tussen hen. Ze appten dagelijks met elkaar en al snel werd Laleh verliefd. ‘Hij begreep me’, legde ze uit. ‘Hij troostte me als ik ruzie met mijn ouders had en hij steunde mijn toekomstplannen in China. Ik was zo blij dat hij na drie maanden eindelijk naar Iran kwam.’ Ze spraken stiekem af en maakten foto’s om de gestolen momenten te vereeuwigen. Echter, een dag later gebruikte haar moeder haar telefoon en ze ontdekte een foto van Laleh, zoenend met Sven.

Haar moeder was razend en teleurgesteld. Hoe kon haar dochter zo dom zijn en zoveel schande over haar familie brengen? Als iemand hier achter zou komen, zou ze nooit meer kunnen trouwen. Dan zou ze geruïneerd zijn. De moeder van Laleh had haar zelfs meegenomen naar een dokter om te laten controleren of ze nog maagd was. Tranen rollen over haar wangen, terwijl ze naar haar kopje kijkt. Oogcontact vermijdt ze. ‘Mijn moeder vertrouwt me niet meer. Ze dreigde zelfs dat ik helemaal niet meer naar China mag’ zegt ze zachtjes. Maandenlang mocht ze niet met buitenlanders afspreken. Ik ben een van de eersten die ze ziet sinds het incident, met goedkeuring van haar ouders. ‘Ik heb geen spijt van de kus, ik hield van hem. Het enige waar ik spijt van heb, is de foto. Als ik dat terug kon draaien, zou ik het doen.‘ Sven ging ervandoor en liet Laleh met de brokstukken achter. Twee dagen later appte hij haar dat hij bij een meisje in Teheran was en dat hij verliefd op haar was. Daar kon ze het mee doen. Ze zocht troost bij haar zusje, degene met wie ze altijd alles deelt, maar die koos de kant van haar ouders. Ze snapte de keuzes van Laleh niet. Dat kwam hard aan,  vertelde ze me. Hierdoor voelde ze zich alleen op de wereld.

Onze tweede kop thee stond voor ons. Zij roerde er mistroostig in, de mijne was koud geworden. Ik was met stomheid geslagen door haar openheid, ik kende haar nog maar een paar uur. Haar verhaal leek wel een script van een film, iets denkbeeldigs, een beetje aangedikt voor goede reviews, maar zeker niks reëels. Hier zat ze, Laleh, de hoofdrolspeelster in dit script, met betraande wangen. Ik realiseerde me dat haar dromen situaties zijn die voor mij heel normaal zijn. Studeren, een carrière opbouwen, verhuizen. Voor Laleh is het een gevecht. Tegen haar familie en tegen de gevestigde orde. Ze wil helemaal niet trouwen en kinderen krijgen. Ze wil de wereld intrekken met al haar ideeën en dromen. Hoe troost je iemand die zoiets door heeft meegemaakt? Haar verhaal maakte me pijnlijk duidelijk hoe goed vrouwen het hebben in Nederland. Arm in arm verlieten we het Iraanse café.

*de namen heb ik veranderd